Bài 4: Lục thập hoa giáp là gì

Lục thập hoa giáp là sự kết hợp 6 chu kỳ hàng can với 5 chu kỳ hàng chi thành hệ 60 (tuổi/năm)

Cách tính năm, tháng, ngày, giờ đều theo hệ số đó, gọi là lịch can chi. có 6 chu kỳ hàng can tức là có 6 giáp mà mỗi chu kỳ hàng can hay mỗi giáp gồm 10 can (đó là: Giáp, ất, bính, đinh, mậu, kỷ, canh, tân, nhâm, quí) nên gọi là lục thập hoa giáp.

Năm: Hết một vòng 60 năm từ giáp tý đến quí hợi. Từ năm thứ 61 trở lại giáp tý, năm thứ 121,181 ... cũng trở lại giáp tý. Đó là một điều trở ngại cho việc nghiên cứu sử, nếu không ghi chiều vua nào thì rất khó xác định. Một gia đình có ông và cháu cùng một tuổi, có khi tính tuổi cháu nhiều hơn tuổi ông, vậy nên khi tình thành dương lịch cần phải chú ý cộng trừ bội số của 60.

Con số cuối cùng của năm dương lịch ứng với các can:
0: canh (ví dụ canh tý 1780)

2: nhâm
3: quí
4: giáp
5; ất (ví dụ ất dậu 1945)
6: bính
7: đinh
8: mậu
9: Kỷ

Bảng tính đổi năm lịch can chi thành năm dương lịch 

Cách tính: Cộng hoặc trừ bội số 60 còn dư bao nhiêu, đối chiếu bảng dưới đây sẽ biết năm Can- Chi

Chi/ can	giáp	ất	Bính	Đinh	Mậu	Kỷ	Canh	Tân	Nhâm	Quí
Tý	04		16		28		40		52
Sửu		05		17		29		41		53
Dần	54		06		18		30		42
Mão		55		07		19		31		43
Thìn	44		56		08		20		32
Tỵ		45		57		09		21		33
Ngọ	34		46		58		10		22
Mùi		35		47		59		11		23
Thân	24		36		48		00		12
Dậu		25		37		49		01		13
Tuất	14		26		38		50		02
Hợi		15		27		39		51		03

Tháng: Tháng giêng âm lịch luôn luôn là tháng dần, tháng hai là mão, cứ tuân theo thứ tự đó đến tháng 11 là tý, tháng chạp là Sửu (12 tháng ứng với 12 chi).
Tháng giêng của năm có hàng can giáp hoặc kỷ (ví dụ năm giáp tý, kỷ hợi) là tháng bính dần.
Tháng giêng của năm có hàng can bính, tân là tháng canh dần
Tháng giêng của năm có hàng can đinh, nhâm là tháng nhâm dần.
Tháng giêng của năm có hàng can mậu quí là tháng giáp dần
Trường hợp năm có tháng nhuận thì cứ theo tháng chính (không đổi).

Ngày: ngày âm lịch và ngày can chi chênh lệch nhau rất khó xác định. vị âm lịch trong 19 năm có 7 tháng nhuận, lại có tháng đủ 30 ngày tháng thiếu29 ngày theo trình tự không nhất định, nên tính ngày can chi theo dương lịch dễ hơn (xem bảng cách đổi ngày can chi sang ngày dương lịch).

Giờ: một ngày đem có 24 giờ nhưng theo can chi chỉ có 12 giờ. Giờ tý (chính tý lúc 0 giờ). Giờ ngọ (chính ngọ lúc 12 giờ trưa).
Ban ngày tính giờ dần (tức 4 giờ sáng) đến giờ thân lúc 4 giờ chiều. Ban đêm tính từ giờ dậu đến hết giờ sửu. Nếu theo lịch can thì bắt đầu từ 23 giờ 30 phút đã sang giờ tý của ngày hôm sau.

Kết hợp Lục thập hoa giáp với Âm Dương ngũ hành để tính tuổi xung khắc với ngày, tháng, năm can chi định chọn:

Tương xung: Có Lục xung hàng chi:
- Tý xung ngọ
- Sửu xung Mùi
- Dần xung Thân
- Mão xung Dậu
- Thìn xung Tuất
- Tị Xung Hợi

Và tứ xung hàng can:
- Giáp xung canh,
- ất xung tân,
- bính xung nhâm,
- đinh xung quí, (mậu kỷ không xung).

Nhưng khi kết hợp lục thập hoa giáp theo hệ số 60, có 5 lần hàng chi (12) gặp 6 hàng can (10), quy vào ngũ hành tính tương sinh tương khắc thì có 1 lần tương hoà, 2 lần tương sinh, chỉ còn lại 2 lần xung khắc (hàng chi).

Thí dụ: Tính xem ngày (hoặc tháng, hoặc năm) giáp tý xung khắc với tuổi nào?
Tính hàng chi: tý xung ngọ, vậy giáp tý (xung với giáp ngọ, canh ngọ, bính ngọ, nhâm ngọ, và mậu ngọ)
Xem bảng "Kết hợp Lục thập hoa giáp với Ngũ hành" ta thấy:
Giáp tý thuộc kim:
Giáp ngọ thuộc kim vì thế tương hoà.
Canh ngọ thuộc thổ, bính ngọ thuộc thuỷ vì thế đều tương sinh chỉ có nhâm ngọ thuộc mộc, mậu ngọ thuộc hoả là tương khắc.
Tính hàng can: Giáp xung canh.
Giáp tý thuộc kim:
Canh tuất, canh thìn đều thuộc kim vì thế tương hoà
Canh tý, canh ngọ đều thuộc thổ đều tương sinh
Chỉ có canh Dần và canh thân thuộc mộc là tương khắc.
Vậy ngày (hoặc tháng năm), giáp tý chỉ có 4 tuổi xung khắc là nhâm ngọ, mậu ngọ, canh dần, canh thân:

Tương hình: Theo hàng chi có :
- tý và mão (một dương, một âm điều hoà nhau).
- Tỵ và dần thân (tị âm điều hoà được với dần thân dương, chỉ còn dần và thân tương hình nhau, nhưng đã tính ở lục xung ).
Theo luật điều hoà âm dương, chỉ khắc nhau trong trường hợp cả hai đều âm hoặc cả hai đều dương. Vì vậy chỉ còn lại 2 trường hợp tự hình nhau: Thìn với thìn, ngọ với ngọ.

Tương hại: cũng là xấu. có 6 cặp tương hại nhau:
Tý và mùi, sửu và ngọ, dần và tị, mão và thìn, thân và hợi, dậu và tuất.
Nhưng khi kết hợp với can chi, theo luật âm dương, tự triệt tiêu.

-Tóm lại: Tính cả xung, khắc, hình, hại, trong số 60 can chi, chỉ có 2-4 ngày không hợp mệnh thôi, hơn nữa còn tuỳ theo mức độ xung khắc mạnh hay yếu (tuỳ theo bản mệnh).

Bảng lục thập hoa giáp:

1.Giáp tý- ất Sửu	mệnh kim	Vàng dưới biển
2.Bính dần- Đinh mão	mệnh hoả	Lửa trong lò
3.Mậu thìn- Kỷ tỵ	mệnh mộc	Cây rừng lớn
4.Canh Ngọ-Tân mùi	mệnh thổ	Đất đường lộ
5.Nhâm thân- Quý dậu	mệnh kim	Vàng gươm nhọn
6.Giáp tuất-Ất hợi	mệnh hoả	Lửa trên núi
7.Bính tý-Đinh sửu	mệnh thuỷ	Nước dưới sông
8.Mậu dần-Kỷ mão	mệnh thổ	Đất đầu thành
9.Canh thìn- Tân tỵ	mệnh kim	Vàng chân đèn
10.Nhâm Ngọ-Quý mùi	mệnh mộc	Cây dương liễu
11.Giáp thân- ất dậu	mệnh thuỷ	Nước trong giếng
12.Bính Tuất-Đinh Hợi	mệnh thổ	Đất nóc nhà
13.Mậu tý-kỷ sửu	mệnh hoả	Lửa sấm chớp
14.Canh dần- Tân mão	mệnh mộc	Cây tòng bá
15.Nhâm thìn-Quý tỵ	mệnh thuỷ	Nước chảy dài
16.Giáp ngọ- ất mùi	mệnh kim	Vàng trong cát
17.Bính dần- đinh dậu	mệnh hoả	Lửa dưới núi
18.Mậu tuất- kỷ hợi	mệnh mộc	Cây đất bằng
19.Canh tý- tân sửu	mệnh thổ	Đất tách nhà
20.Nhâm dần-Quý mão	mệnh kim	Váng lá trắng
21.Giáp thìn-ất tỵ	mệnh hoả	Lửa ngọn đèn
22.Bính ngọ- Đinh mùi	mệnh thuỷ	Nước trên trời
23.Mậu thân-Kỷ dậu	mệnh thổ	Đất nền chòi
24.Canh tuất- Tân hợi	mệnh kim	Vàng đeo tay
25.Nhâm tý- Quý sửu	mệnh mộc	Cây dâu
26.Giáp Dần- Ất mão	mệnh thuỷ	Nước khe lớn

27.Bính Thìn- Đinh Tỵ	mệnh thổ	Đất trong cát
28.Mậu ngọ-Kỷ mùi	mệnh hoả	Lửa trên núi
29.Canh thân-Tân dậu	mệnh mộc	Cây lựu đá
30.Nhâm Tuất- Qúy hợi	mệnh thuỷ	Nước biển lớn

*Xem thêm :

Bài 1.Vấn đề xem ngày giờ tốt xấu

Bài 2: Xem ngày và kén giờ

Bài 3: Vài điều sơ khởi nên biết khi chọn ngày giờ tốt xấu.

Theo : Tuvuglobal